با سلام و تشکر بابت پرسیدن سوالتان در شیعه سِی
پاسخ کوتاه:
تغییر دادن مرجع تقلید که در فقه«عدول»و«رجوع» نامیده می شود،چند صورت دارد
تغییر واجب:
1-هر گاه یکی از مراجع جامع شرایط از بین برود.
2-هرگاه مقلد متوجه شود مرجعی که انتخاب کرده، دارای شرایط کافی نبوده
تغییر جایز:
بعضی از مراجع،پس از تحقق تقلید, عدول از مرجع زنده به مرجع مساوی را جایز می دانند
تغییر غیر جایز:
اگر مراجع فوت شده به مرجع زنده عدول شود، برگشت جایز نیست
عدول از مرجع تقلید زنده به مرجع تقلید زنده دیگر در صورتی كه مرجع دوم اعلم باشد، لازم است و اگر مرجع دوم اعلم نباشد خلاف احتیاط وجوبی و به نظر برخی از فقهاء جایز نیست.هر چند برخی عدول به مساوی را جایز می‌دانند.
پاسخ تفصیلی:
در پاسخ به سؤال شما، دو مسأله باید مورد توجه قرار گیرد:
اول) تبعیض ابتدایی و پیش از عمل در تقلید، در صورت تساوی دو یا چند مجتهد جایز است اما باید توجه داشت که در مسایل مربوط به هم باید از یک مجتهد تبعیت کند مثلا نمی تواند در احکام نجاست بدن و لباس به فتوای مجتهدی و در احکام لباس نمازگزار به فتوای دیگری عمل کند.
دوم) امکان عدول از مرجع تقلیدی که قبلا انتخاب کرده و انتخاب مرجع تقلید دیگر
اگر بخواهد بعد از عمل، به فتوای مجتهد دیگر عمل کند در این صورت حکم رجوع و عدول را پیدا می کند.
بدیهی است که عدول در تقلید و تغییر دادن مرجع تقلید اگر یقین و علم پیدا کند که آن مرجع دیگر اعلم است؛ لازم است اما در صورت علم به تساوی آیا باز عدول جایز است یا نه؟ [1] . [2]
پاسخ مراجع معظم تقلید در این باره متفاوت و بین شرح است:(هر شخصى که از مرجعى تقلید مى‌‌کند، در تغییر مرجع خود و احکام آن نیز باید از نظر همان مرجع تبعیت نماید)
1.امام و فاضل: آری، رجوع به مساوی جایز است. [3]
2.تبریزی: در خصوص مسائلی که یاد گرفته، رجوع به دیگری جایز نیست. [4]
3.صافی: در خصوص مسائلی که یاد گرفته، بنابر احتیاط واجب رجوع به مساوی جایز نیست. [5]
4.خامنه ای: بنابر احتیاط واجب، رجوع به مساوی جایز نیست. [6]
5.مکارم و نوری: در خصوص مسائلی که تقلید (عمل) کرده، رجوع به مساوی جایز نیست. [7]
6.بهجت و سیستانی: اگر در علم و ورع مساوی باشند، رجوع به مساوی در مسائل غیر مرتبط به هم جایز است؛ برای مثال نمی تواند در مسائل احکام روزه مسافر باقی بماند و در احکام نماز رجوع کند. [8]
7.وحید: باید به فتوایی عمل کند که مطابق احتیاط است و اگر احتیاط ممکن نبود و یا مشقت داشت، می تواند به فتوای دیگری عمل کند.. [9] [10]
همچنین در باره این که آیا عدول از اعلم به غیر اعلم جایز است؟
آیت الله خامنه ای در پاسخ به این که آیا عدول از اعلم به غیر اعلم در مواردى که فتاواى مرجع اعلم منطبق با زمان نباشد و یا عمل به آن بسیار دشوار باشد، جایز است؟
فرموده اند: تنها گمان به ناهماهنگى فتاواى مرجع تقلید با زمان و شرایط حاکم بر آن و یا دشوارى عمل به فتاواى او، سبب جواز عدول از مجتهد اعلم به مجتهد دیگر نمىشود. [11]
پی نوشت:
[1] رساله دانشجویی، ص49.
[2] اقتباس از سؤال 1340 (سایت: ۱۳۳۵).
[3] وحید، توضیح المسائل، م 4.
[4] استفتائات، س 11.
[5] جامع الاحکام، ج 1، س 18.
[6] خامنه ای، اجوبة الاستفتائات، س 31.
[7] مکارم، استفتائات، ج 2، س 14 و ج 1، ص 26؛ استفتائات، ج 2، س 12.
[8] وسیلة النجاة، ج 1، م 4؛ سیستانی، تعلیقات علی العروة، م 11 و 13.
[9] برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به نمایه: رجوع از مرجع تقلید، سؤال 2026 (سایت: ۲۲۵۲).
[10] توضیح المسائل، م 4.
[11] همان منبع.
برگرفته از: اسلام کوئست و اسک دین
با توجه به طرح سوالات و شبهات فراوان، در صورتی که مطالب طرح شده را برای خود مضر تشخیص دادید، از مطالعه آنها بپرهیزید.
توجه: محتوای سامانه پرسش و پاسخ توسط کاربران ایجاد می گردد. لطفا در صورت مشاهده محتوای نامناسب، آن را گزارش کنید.
